Người phụ nữ Pháp 'trả ơn' Việt Nam

Chìm sâu trong nỗi đau bị xâm hại và kỳ thị, Isabelle Paulette Müller từng nghĩ mình không thể vượt qua cho đến khi theo mẹ về Việt Nam thăm lại cội nguồn.

09:57 14/08/2025

Cô gái Pháp gốc Việt Isabelle siết chặt tay mẹ, bà Đậu Thị Cúc (tên thường gọi Loan) bước xuống sân bay Nội Bài, Hà Nội. Không ai chờ đón họ. Quê ngoại "chào mừng" cô bằng hơi nóng hầm hập và tiếng ồn ã. "Nhưng trong sâu thẳm tôi vẫn thấy có điều gì đó thân thuộc", Isabelle Paulette Müller, 61 tuổi, kể về cảm xúc của lần đầu tiên đặt chân về Việt Nam, hè năm 1990.

Ở sân bay, khi người nhân viên bộ phận nhập cảnh xem qua cuốn hộ chiếu, đóng dấu đỏ vào thị thực du lịch rồi trả lại qua ô kính, Isabelle bỗng thấy hụt hẫng. Con dấu như lời nhắc cô chỉ là khách du lịch đứng ngoài cánh cửa quê hương.

Tuy nhiên, cảm giác "làm khách" nhanh chóng tan biến khi Isabelle thưởng thức tô phở nóng ở khách sạn. Hơi nước bốc lên thơm mùi quế và hồi, kéo cô về những câu chuyện mẹ từng kể ở Pháp. "Nếu con cảm thấy nó có vị như ở nhà thì chúng ta đang ở nhà", bà Loan nói.

Từ giây phút ấy, Việt Nam hiện ra sống động hơn và mở ra cho cô hành trình tìm lại và trả ơn quê hương.

Isabelle sinh năm 1964 ở ngôi làng nhỏ thuộc Tours, miền Trung nước Pháp. Cô là con út trong gia đình 5 anh chị em. Mẹ cô là người phụ nữ quê Hà Tĩnh, rời Việt Nam năm 1955 cùng bố, cựu lính Pháp từng tham chiến ở Đông Dương, giải ngũ trong trạng thái chấn thương tâm lý.

Họ quẩn quanh trong đói nghèo. Mẹ cô vừa gánh vác kinh tế, vừa chịu đựng ánh mắt kỳ thị của những người hàng xóm.

"Tôi bị gạt ra khỏi lề xã hội của nước Pháp, sống trong bóng tối của cô lập và phân biệt đối xử", Isabelle nhớ lại. Trường học là nơi duy nhất cô có giao tiếp xã hội nhưng không đủ để xoa dịu nỗi đau của đứa con gái bị cha ruột lạm dụng suốt 9 năm. Không tìm thấy lối thoát nào ngoài việc phải phục tùng và im lặng, Isabelle đã cố tự tử hai lần, năm 13 và 17 tuổi.

Tốt nghiệp đại học, cô sang Đức làm phiên dịch viên và gặp chồng, một doanh nhân công nghệ. Đây cũng là thời điểm Isabelle tích cóp đủ tiền để cùng mẹ lần đầu về Việt Nam. Khát khao khám phá gốc gác bắt nguồn từ những câu chuyện mẹ kể. Trên hết, cô muốn chứng kiến liệu người Việt có giống mẹ mình, người lớn lên với nhiều thử thách của số phận nhưng vẫn kiên cường.

Trong chuyến về quê đó, mẹ con cô gặp lại chú Lê, em bà Loan. Lần đầu tiên cô thấy nhà lợp lá và đồng lúa xanh mướt. Một người em họ hái dứa cho cô ăn, khi cô khát, họ trèo cây dừa lấy nước mát.

"Sự ấm áp khiến tôi cảm thấy đây mới là nơi dành cho mình", cô nói. "Từng bước, tôi dần cảm nhận rõ hơn tình yêu dành cho đất nước này".

Năm 2003, bà Loan qua đời để lại tâm nguyện "xây thật nhiều trường học cho những đứa trẻ nghèo Việt Nam". Isabelle hứa sẽ thay bà thực hiện mong mỏi này.

"Bà mong mang đến cơ hội học tập công bằng cho trẻ em", Isabelle nói. Đồng thời, cô muốn làm gì đó để thể hiện lòng biết ơn với Việt Nam, nơi đã cho cô tình thương để chữa lành tuổi thơ đen tối.

Tháng 5/2016, khi chuẩn bị đủ kinh tế, Isabelle thành lập quỹ Loan. Sau 9 năm hoạt động, Quỹ đã thực hiện hơn 48 dự án, gồm cấp học bổng cho học sinh nghèo, trẻ mồ côi, xây dựng nhà bán trú, bếp ăn và hỗ trợ ứng phó thiên tai, với kinh phí từ tài trợ cá nhân, tổ chức quốc tế ở châu Âu và Việt Nam, cùng tiền thu từ bản quyền các tác phẩm của cô.

"Tôi không muốn những đứa trẻ xem mình là 'bà Tây' giàu có và chỉ phát tiền cho chúng", cô nói. "Nỗ lực của tôi sẽ bằng không nếu những đứa trẻ không nhận ra giá trị của giáo dục".

Một số lần lên vùng cao, Isabelle gặp những đứa trẻ biết xin tiền, đòi 5 USD mỗi lần chụp ảnh cùng. Cô đau lòng và nhận thấy hỗ trợ tài chính hay học bổng đơn thuần không đủ để thay đổi lâu dài. Truyền thống, gia đình và cấu trúc xã hội thường khiến trẻ bỏ học hoặc kết hôn sớm.

Mỗi năm bốn lần, cô bay về Việt Nam, tham gia lớp giáo dục nhận thức, tư vấn và trò chuyện, giúp trẻ phát triển ý chí và định hình tương lai. Bản thân cô cũng được truyền cảm hứng từ những thầy cô cắm bản, băng rừng, vượt đường bùn lầy, bánh xe quện chặt đất đá để đến trường.

Họ bắt đầu gặt những "quả ngọt" đầu tiên, như em Ma Thùy Thủy, sinh ra trong gia đình nông dân nghèo. Bố mẹ từng ép Thủy nghỉ học để làm đồng, khiến em phải trốn nhà, đón xe buýt ra Hà Nội. Cuối cùng, nhờ quỹ Loan, cô bé được vào Đại học Công nghệ Đông Á, học ngành công nghệ thực phẩm.

Sùng Thị Mỷ, 22 tuổi, sinh ra và lớn lên ở Cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang. Bốn năm trước, cô đứng trước ngã rẽ tiếp tục học hay bỏ dở do hoàn cảnh nghèo khó. Isabella tìm đến khi cô bé đang lớp 12 tại trường PTDT Nội trú Hà Giang và động viên.

"Em như tìm được ánh sáng giữa đường hầm tối tăm", Mỷ kể. Hiện, Mỷ đang làm thêm ở khách sạn phố cổ và chuẩn bị tốt nghiệp Đại học Thương mại Hà Nội vào 2026.

Chị Vũ Yến, cộng sự của Isabelle ở quỹ Loan, đánh giá cao nỗ lực của bà với trẻ em vùng núi phía bắc Việt Nam. Với mỗi dự án xây trường, Isabelle vượt hơn 10.000 km từ Đức và trực tiếp khảo sát thực tế, dù là các vị trí hiểm trở, lưng chừng núi, vùng sâu xa. Khi đường trơn trượt, ô tô không đi được, bà cùng đoàn đi xe máy và đi bộ. Với các em có hoàn cảnh khó khăn, Isabelle đến từng nhà lắng nghe câu chuyện để có cảm nhận sâu sắc.

"Tôi ấn tượng với quan điểm trẻ em là một mảnh ghép để góp phần định hình thế giới của bà", chị nói.

Ngọc Ngân

Link nguồn: