NSƯT Mỹ Châu: 11 tuổi đi hát 15 tuổi mua xe hơi nhà lầu, 40 tuổi đau buồn không thể làm mẹ, cô quạnh ở Mỹ

Năm 7 tuổi, Mỹ Châu được bầu Ba Cang của Đoàn Tiếng Chuông phát hiện và tới năm 11 tuổi thì chính thức theo đoàn. Vai diễn đầu tiên tôi đóng là cô đào con Sao Ly trong vở Giai nhân bên suối mộng. Mẹ bà kể dù mới lên sân khấu nhưng cô bé Mỹ Châu đã rất dạn dĩ, được nhiều khán giả khen ngợi.

Lúc mới vào nghề, Mỹ Châu phải giúp việc cho một NS nổi tiếng. Dù cơ cực, gian nan, có lúc chén cơm chan nước mắt nhưng Mỹ Châu không để mẹ biết mà cố gắng học nghề và chờ đợi cơ hội: “Có lần tôi hỏi mẹ: Tại sao biết con mê nghề bác sĩ mà mẹ lại chọn nghề hát? Mẹ tôi bảo rằng NS mang lời ca tiếng hát cho đời cũng như vị lương y xoa dịu nỗi đau nhân thế bằng tài năng của mình. Trị tâm bệnh, làm khán giả vui cười sảng khoái hay rơi lệ xót thương cũng là một cách kê đơn, bốc thuốc”

Năm 1964, chỉ ba năm sau khi rời ghế nhà trường, cô bé Châu 14 tuổi đã trở thành đào chánh hát trên sân khấu Thủ Đô với giao kèo 80.000 đồng, lương mỗi suất hát 450 đồng. Mỹ Châu thủ vai Thùy Dương trong tuồng Hai Lần Thu Hẹn. Mỹ Châu được báo chí kịch trường tặng cho mỹ hiệu Lolita Mỹ Châu. Phim Lolita, của đạo diễn Stanley Kubrick, do nữ diễn viên tuyệt đẹp Sue Lyon đóng vai chính. Phim kể về lão già Humbert Humbert mê một cô gái mới 12 tuổi tên Dolores Haze, và ông già đã gọi cô gái là Lolita. Ông ta cắt tiếng Lolita thành ba âm Lo, Li, Ta, mỗi âm là đầu của một câu hát để ca ngợi cô gái mà ông ta đeo đuổi.

Sở dĩ có biệt danh này là vì khi đó, Mỹ Châu tuy đã 14 tuổi nhưng vóc dáng nhỏ thó nên khán giả tưởng cô chỉ mới 12. Báo chí kịch trường loan tin một đại xì thẩu, vua bến tàu ở Chợ Lớn, si mê Mỹ Châu, tặng tiền và quà cáp rất nhiều cho cô gái mới 12 tuổi Mỹ Châu, nhưng ông ta không được toại nguyện vì lúc nào Mỹ Châu cũng được mẹ và chị tư Hồng Châu của cô theo bảo vệ, chống lại mưu đồ bất chính của những kẻ giàu tiền mê gái. 

Năm Mỹ Châu 15 tuổi, bầu Long Kim Chung ký hợp đồng 150.000 đồng để rước Mỹ Châu về hát cho đoàn Kim Chung 2 với nghệ sĩ Minh Cảnh và Diệu Hiền. Tết năm 1965, Mỹ Châu và Minh Cảnh hát tuồng Trinh Nữ Lầu Xanh, Mỹ Châu vào vai Mai Thảo, cô gái ngây thơ bị quan huyện cưỡng hiếp mang thai rồi lại bị vợ của lão quan huyện đánh đập tàn nhẫn. Minh Cảnh thủ vai Trọng Nghĩa, một nông dân chất phác, thương người cô thế nên cứu giúp. Anh ta nhận là cha của đứa bé trong bụng Mai Thảo nên nàng khỏi bị vợ của lão quan huyện GཽཽIཽཽếTཽཽ. Mỹ Châu và Minh Cảnh trong hai nhân vật trên đã thi thố tài năng ca ngâm thật tuyệt vời.

Chất giọng của Mỹ Châu thật là độc đáo, không ai giống mà cũng chẳng giống ai. Mỹ Châu có giọng thổ, giọng ca trầm, rất trầm, xuống thấp hơn hò tư dây đào, giọng quá trầm nên càng xuống thấp, lời ca nghe càng rõ, càng buồn. Vọng cổ là một bài ca tự sự, kể chuyện nên càng tỉ tê, lời ca như rót mật vào lòng khiến cho người nghe có cảm giác như Mỹ Châu đang tỉ tê tâm sự với mình nên càng nghe càng si mê giọng ca đặc biệt của Mỹ Châu. Sau thành công của tuồng Trinh Nữ Lầu Xanh, bầu Long ký hợp đồng để giữ Mỹ Châu lại đoàn Kim Chung nhiều năm, hợp đồng lên đến mấy triệu đồng cho một hợp đồng cộng tác hai năm, ngang hàng với số tiền hợp đồng mà bầu Long đã ký với Út Bạch Lan. Hồi đó chỉ cần 300.000 đồng đã mua được một căn nhà khang trang. Gia đình thoát khỏi cơ cực nhờ cô con gái tài năng. Mỹ Châu liên tục mua xe hơi, nhà lầu cho mẹ để làm chữ chữ hiếu.

Sau giải phóng, Mỹ Châu tiếp tục tỏa sáng qua các vở Khách sạn hào hoa (vai cô Hiếu gián điệp), Tìm lại cuộc đời (vai cô sinh viên Lan), Ánh lửa rừng khuya (vai cô Hiền), và về đoàn Thanh Minh thay vai cho cố nghệ sĩ Thanh Nga trong các vở Tấm lòng của biển, Dương Vân Nga, Tiếng trống Mê Linh, Bên cầu dệt lụa… Mỹ Châu cười: “Tôi thích những vai cá tính, quyết đoán như thế, có lẽ vì tôi là đứa con của vùng đất Vàm Cỏ Tây anh hùng”.

Ghét của nào trời trao của đó

Dù nổi tiếng và tài hoa nhưng cô đào Mỹ Châu lại không để ý đến chuyện đời. Mấy chục năm dài, bà luôn được mẹ và chị gái chăm lo từng chút một. Từ chuyện quản lí tiền bạc đến đưa đón. Bà kể: “Đi đâu cũng có má và chị tôi trả tiền, nên tôi không biết cầm bóp. Có lần cầm bóp rồi bỏ quên trong chợ, thế là không dám đem theo nữa. Sau này khi má và chị đều qua đời, tôi mới tự xoay xở và biết cái khổ của người cầm chìa khóa”. Nhưng đến chuyện chạy xe thì Mỹ Châu chịu thua. Xe đạp biết chạy chút chút nhưng sợ té nên bỏ luôn. Xe gắn máy hoàn toàn không biết chạy. Xe hơi có lần cũng lên thử, nhưng thay vì đạp thắng thì cứ nhấn ga, hoảng vía cũng bỏ luôn. Bây giờ hễ đi đâu thì tài xế lái, hoặc chồng chở, hoặc xe ôm chở, nhẹ người. Chị cũng không nhớ được các con đường, đi lạc hoài. Chị cười: “Từ nhỏ đã dựa vào má và chị Tư nên bộ não tôi hình như chỉ biết ca hát”. Bởi quá vô tư với đời nên chuyện tình duyên của Mỹ Châu cũng muộn màng hơn. Bà kết hôn ở tuổi 40 và không có con được nữa. Nhìn hạnh phúc tràn ngập của Mỹ Châu – Đức Minh hiện tại, không ai có thể ngờ rằng, đã từng có lúc, Mỹ Châu “ghét cay ghét đắng” Đức Minh, ghét đến nỗi dù hát chung trên một sân khấu (Sài Gòn 2 và Văn Công thành phố), có khi chị cũng không nói chuyện với anh.

Trong cuộc sống đời thường, Mỹ Châu rất hiền lành, giản dị, nhưng trong nghệ thuật, chị nghiêm túc đến độ khó tính. Còn Đức Minh – một kép chánh ca hay, diễn giỏi, hiền lành nhưng chỉ mỗi “tội” là say mê bóng đá đến cuồng nhiệt. Cũng vì quá mê bóng đá mà anh thường xuyên đến tập tuồng trễ, lên sân khấu diễn không thuộc tuồng và không hiếm lần… bỏ cả hát vì bóng đá.

Một lần, đoàn Văn Công thành phố diễn phục vụ ở Dầu Tiếng vở Muôn dặm vì chồng. Thật trùng hợp, chiều hôm ấy, Đài Truyền hình Việt Nam truyền hình trực tiếp một trận đấu rất gay cấn, hấp dẫn. Xem xong, Đức Minh lái xe đến điểm diễn thì đã trễ mất nửa tiếng đồng hồ khiến cả đoàn và khán giả phải chờ. Mỹ Châu tức giận vô cùng, ra sân khấu diễn mà không thèm nhìn thẳng mặt Đức Minh, cho dù khán giả vẫn nhìn thấy đôi đào kép chánh này ca diễn rất ăn ý, tình sâu nghĩa nặng đầy cảm động trong vai tuồng… Sau lần đó, Đức Minh đã năn nỉ Mỹ Châu hết lời và hứa “chắc nịch” sẽ không bao giờ tái phạm nữa.

Người đời thường có câu “Ghét của nào trời trao của nấy” quả thật đúng. Dần dần, cả hai đã thông cảm và hiểu nhau hơn. Tình yêu của họ kéo dài suốt thời gian về cộng tác với Đoàn Sài Gòn 1, Hương Mùa Thu, Sài Gòn 3, Tiếng chuông vàng Minh Phụng… và đến năm 1990, họ đã kết hôn với nhau. Mỹ Châu dù không thích bóng đá nhưng mỗi lần ông xã đi thi đấu, chị cũng đều soạn quần áo cho anh cũng như theo ủng hộ cho đội nhà. Đi diễn ở nước ngoài, chị đều tranh thủ shopping tự tay lựa chọn những bộ quần áo thể thao về làm quà cho anh. Trong cuộc sống vợ chồng, Đức Minh yêu thương và cưng chiều Mỹ Châu hết mực. Chị rất mê ăn kem, có khi đi diễn về khuya mà chị thèm kem hay bất cứ món nào là anh đều lấy xe chở chị đi ngay.

Nghệ sĩ Đức Minh qua đời năm 2014, hàng đêm, Mỹ Châu đau đáu nỗi nhớ chồng ở xứ người.

Đêm ở Atlanta

Trong căn nhà im ắng, chị nằm lắng nghe và chờ đợi. Sẽ có những tiếng động quen thuộc dưới garage. Rồi chị sẽ nhỏm dậy. Đã nhiều năm trên đất Mỹ, chị có thói quen như vậy. Người thân của chị sẽ về. Khanh – đứa cháu trai – sẽ bước vô nhà, mang theo chút hơi gió lạnh từ ngoài đường. Khanh sẽ nở nụ cười tươi tắn và ân cần với chị, hỏi han chị mấy câu trìu mến và ấm áp, trước khi đóng cửa phòng bước vào cái thế giới buồn vui riêng của nó. Chị sẽ yên tâm tìm giấc ngủ, kết thúc một ngày yên bình, tĩnh lặng và thảnh thơi.

Nhưng đêm nay, Khanh nó đi đâu chắc về trễ. Chung quanh chị vẫn êm vắng. Chị khẽ khàng lui tới trong nhà, đếm những bước nhẹ nhàng, như mới ngày nào không xa, anh còn khỏe mạnh, luôn quẩn quanh và tươi cười bên chị. Nghe như có tiếng vòi nước chảy và tiếng chén đũa khua lách cách dưới bếp. Chị nhớ anh quá đỗi… Minh ơi! Sao anh bỏ em lại trong căn nhà ấm áp của đôi ta? Dù em vẫn thấy như anh chưa hề nhắm mắt mà ra đi vĩnh viễn. Em vẫn nghe thấy tiếng anh vừa nói vừa cười: “Thôi đi cô Năm Thủ Thừa ơi! Cô đừng giỡn với tui”…

Anh làm chị ấm áp và yên vui đến mức thỉnh thoảng chị quên mất thực tế cả hai đang đất khách quê người. Riêng anh luôn đau đáu nhớ quê nhà, nỗi niềm chính đáng của anh mà chị ưa giả bộ ít để ý đến. Với chị, chỉ cần có người yêu thương nhất ở bên cạnh là chị có cả thế giới: ăn đâu, ở đâu, cũng là thiên đường hết.

Nhưng chị có ngờ đâu, hạnh phúc thật của chị, mà chị đã nhất định nắm chắc trong tay, ngỡ nó không thể nào là phù vân… thì rốt cuộc nó còn phù vân hơn cả cái sân khấu mờ ảo xa xăm kia. Anh dạo chơi bên chị nhiều ngày tháng ngắn dài, yêu thương chị đậm sâu, nồng thắm, rồi bỗng dưng lặng lẽ buông tay chị, nhắm mắt chìm sâu vào cõi đâu đâu…

Trời ơi! Lại khúc sinh ly – tử biệt, lần này là tiếng gào thét vô vọng trong lòng chị, chứ không phải là những khúc ca ai oán, lên bổng xuống trầm, làn hơi đầy đặn nấc nghẹn mà chị từng thả hồn trên sân khấu. Chị đau, đau bằng, không, chính xác là đau hơn nhiều, những nỗi đau của tất cả nhân vật chị hóa thân cộng lại. Một ngày nào đó, có thể chị sẽ thôi đau…

Nỗi đau ơi, mi cũng là một loại phù vân thôi mà… Nhưng còn nỗi quạnh vắng, còn khoảng trống mà người ra đi, dù yêu thương chị cách mấy cũng không thể mang nó theo, hoặc đổi chác nó thành một thứ khác cho chị? Vậy là cuối cùng, có một góa phụ hiên ngang trong số những nhân vật của chị, đã vận được vào đời thực của chị rồi sao?