Làm giàu ở Mỹ dễ thế sao?

Qua bài viết " Tôi làm giàu ở Mỹ thế nào?" của bạn Anhchu81, tôi thấy có 1 số điểm cần bàn luận để độc giả tại quê nhà có cái nhìn khách quan hơn về xã hội Mỹ nói chung và người Việt tại Mỹ nói riêng, không bị ảo tưởng.

Tôi sang Mỹ khoảng 10 năm trước, và từ đó đến nay, luôn có ấn tượng đặc biệt với xã hội độc đáo này. Vốn là người có khuynh hướng xã hội, tôi luôn cố gắng tìm hiểu về văn hoá, xã hội, lịch sử, chính trị, triết lý ... để viết về xã hội Mỹ. Hôm nay gặp bài viết của bạn Anhchu81, tôi càng muốn viết về nước Mỹ hơn, nhất là những gì bạn Anhchu81 trình bày đều có phần của bạn tôi trong đó.

Xin được nói ngay rằng tôi không hề có ý định đả phá bạn Anhchu81, chỉ mượn những thông tin mà bạn ấy đưa ra để phân tích vấn đề. Tôi tôn trọng ý chí phấn đấu và tinh thần làm việc của bạn ấy, tuy nhiên cần nói rõ thêm rằng, tôi và hầu hết tất cả các bạn của tôi khi mới qua Mỹ đều làm việc như thế cả.

Bạn Anhchu81 bảo rằng bạn có bằng thạc sĩ tại Mỹ và hiện đang làm việc tại một ngân hàng. Điểm này có thể một số độc giả tại Việt Nam sẽ hiểu sai vấn đề. Ở Mỹ có bằng thạc sĩ là chuyện bình thường (Mỹ vốn không nặng bằng cấp như Việt Nam) và làm việc tại một ngân hàng lại càng bình thường hơn. Quan trọng là bạn ấy làm ở ngân hàng nào và làm việc gì tại đó.

Bạn Anhchu81 bảo vợ chồng bạn ấy có thu nhập 250.000 USD. Viết như vậy có thể làm độc giả hiểu lầm rằng lương của vợ chồng bạn ấy là 250.000 USD. Dựa vào thông tin của bạn ấy, tôi nghĩ lương của bạn ấy vào khoảng 50.000 USD - 70.000 USD/năm và chồng khoảng 60.000 USD - 80.000 USD/năm. Vậy khoảng còn lại là từ những nguồn khác như ba căn nhà và 13 căn hộ cho thuê. Nhưng số thiếu hụt vẫn quá lớn. Tôi có cảm tưởng con số 250.000 USD là do đã được bỏ thêm "khá nhiều gia vị". Người làm việc với tôi có bằng tiến sĩ của Mỹ, nhưng lương của anh ta vẫn còn cách con số 100.000 USD/năm khá xa.

Về chuyện những căn nhà cho thuê, tôi muốn nói dài một chút cho những độc giả ở Việt Nam hiểu rõ hơn. Cộng đồng người Việt tại Mỹ từ trước tới nay sống nhờ vào nghề làm móng tay, có thể nói hầu hết người Việt tại Mỹ đều có ít nhất một người thân làm nghề này. Tại Mỹ, hầu hết các cộng đồng nhỏ đều có một nghề đặc thù, Trung Quốc có nhà hàng, Ấn Độ có cây xăng ... Càng về sau, giá cả càng rớt mạnh, người Việt bắt đầu tìm hướng mới. Những hướng đi mới có thể kể ra là: làm trại gà, tiệm giặt ủi... và một hướng đi khác có vẻ "quý tộc" là mua nhà cho thuê mà bạn Anhchu81 đang làm.

Tức cái mà bạn Anhchu81 đang làm không phải mới, và càng không phải đặc biệt, nhiều người trong cộng đồng đã làm. Bạn bè tôi có vài đứa cũng làm, và khi nhà bị ngân hàng tịch thu nhà thì lộ ra thêm vài đứa nữa. Tụi nó đã làm ngay từ ngày còn ở trên trường đại học, và có đứa hiện tại đang làm chủ hơn 10 căn nhà. Anh này đã được coi là giàu chưa? Theo tôi, còn xa lắm (tôi đề cập thêm ở phần mượn tiền ngân hàng mua nhà).

Riêng anh bạn này tôi lại khá thân nên hiểu rõ lợi nhuận và khó khăn trong cái việc mua nhà cho thuê này. Ngay cả thời kỳ vàng son, kiếm được người thuê nhà không dễ, và kiếm được những người thuê nghiêm túc càng lắm gian truân. Chuyện đến tháng người ta không trả tiền là rất thường. Mình có thể gọi cảnh sát sau vài tháng nợ tiền nhà, nhưng cùng lắm là đuổi người ta ra khỏi nhà chứ tiền thì vẫn không truy thu được. Trong khi đó, cứ mỗi lần kiếm người thuê mới thì phải sửa lại nhà và trong thời gian thuê nhà, chủ phải sửa chữa các hư hỏng cũng như các công việc liên quan đến nhà, thậm chí phải cắt cỏ nữa. Rất tốn kém! Trong khi đó chủ nhà hàng tháng vẫn phải trả tiền đều đặn cho ngân hàng.

Một chuyện nữa rất quan trọng, liên quan đến chuyện thuê nhà mà tôi nghĩ nhiều độc giả ở Việt Nam có thể không biết. Đó là ở Mỹ, tiền thuê nhà có thể đắt hơn tiền mua nhà. Tức nếu bạn thuê một căn nhà với giá 1.000 USD/tháng, thì nếu bạn mượn ngân hàng 100% vốn để mua căn nhà đó với thể thức trả góp trong 30 năm thì mỗi tháng số tiền bạn phải trả sẽ ít hơn 1.000 USD. Bạn có thể đặt câu hỏi: thế tại sao người ta lại không mua nhà mà phải đi thuê? Có thể có nhiều lý do khác nhau, nhưng 90% là vì họ không mượn được tiền để mua. Cụ thể là họ là người chưa/không có uy tín (bad credit) nên ngân hàng không cho vay. Và đây cũng là lý do kiếm được người nghiêm túc thuê nhà của mình là rất khó vì những người có credit tốt thì họ đã mua nhà rồi.

Trong việc mua nhà cho thuê này, hầu hết bạn tôi chỉ mong "hoà", tức tiền thu được từ người thuê bằng với số tiền chủ nhà phải trả cho ngân hàng hàng tháng. Cái lợi là sau 30 năm trả góp như vậy, mình có được căn nhà. Nhưng ngay cái lợi này cũng mong manh, vì lấy gì bảo đảm mình có thể trả tiền đầy đủ hàng tháng cho ngân hàng với 10 căn nhà trong vòng 30 năm. Mà không trả tiền nhà là bị ngân hàng kéo ngay. Rốt cuộc, 10 căn thì sau 30 năm, hoặc phải bán hoặc bị nhà băng kéo, may lắm còn lại 5 căn, cộng với chuyện nhà cũ đi, dẫn đến mất giá, cuối cùng thì chẳng được bao nhiêu.

Cũng như bạn Anhchu81, bạn tôi có 10 căn nhà cho thuê thì anh ta cũng có 10 căn nhà phải trả tiền hàng tháng cho ngân hàng, và 10 căn nhà để sửa chữa hàng tháng. Và chưa bao giờ trong cùng một thời điểm mà có hơn 7 người thuê nhà - tức luôn có ít nhất ba nhà không có người thuê. Trong tình hình kinh tế bi đát hiện nay, e rằng thu khó bù chi, nghĩ đến lợi nhuận đã là chuyện mê sảng, nói gì đến chuyện lợi nhuận 100.000 USD mỗi năm.

Bạn Anhchu81 bảo rằng số tiền vay ngân hàng để mua nhà là 50%. Tôi không rõ ở Việt Nam ngân hàng thường cho vay bao nhiêu phần trăm chứ ở Mỹ, đây là con số rất đáng ngờ. Ở Mỹ, vay tiền mua nhà ở mà chỉ vay 80% giá trị căn nhà đã là rất oai rồi. Còn vay để mua nhà cho thuê thì dưới 90% là rất hiếm. Cách đây 2-3 năm, ngân hàng cho vay tiền tràn lan, rất nhiều người đã vay được tiền mua nhà trong dịp này và khá đông vay đến 95% giá trị căn nhà. Đây là lý do chính dẫn đến cuộc khủng hoảng toàn cầu vì người vay không thể trả nợ hàng tháng. Hiện nay, người ta đã chặt chẽ hơn rất nhiều trong việc cho vay. Nếu bạn Anhchu81 bảo rằng mua nhà để ở bạn ấy chỉ mượn ngân hàng 50% thì còn hợp lý (tôi biết một số người Việt mua nhà để ở, chẳng phải mượn đồng nào), chứ bảo mua nhà để kinh doanh mà chỉ mượn 50% thì thật đáng ngờ.

Từ lâu tôi đã từng cố gắng để viết về nước Mỹ mong các bạn trong nước hiểu cuộc sống bên đó như thế nào, nhưng vẫn chưa làm được. Cũng như tôi khi còn ở Việt Nam, rất nhiều người dân vẫn ngộ nhận về đất nước độc đáo này. Tôi muốn viết nhiều nữa, nhất là phần sau của bạn Anhchu81, nhưng xin đành hẹn các bạn vào dịp khác.