Vì sao người Nhật vốn điềm đạm đang trở nên dễ nổi nóng

Người đàn ông lớn tuổi sau đó bị bắt vào 8/6. Cùng ngày, cảnh sát bắt giữ Yutaka Arai, một cư dân 71 tuổi ở khu Adachi, Tokyo, sau khi ông để lại tin nhắn trong hộp thư của hàng xóm, nhắc nhở rằng con cái họ gây ồn ào khi đợi xe bus ở trạm gần nhà. Theo cảnh sát, tin nhắn mà ông già gửi hàng xóm có viết: Đừng để con các người gây ồn ào nữa. Nếu các người không làm được điều đó thì đừng kêu ca nếu có bất cứ chuyện gì xảy ra".

Ông Arai phủ nhận tin nhắn là một sự đe dọa, nhưng cơ quan chức năng không chấp nhận, nhất là sau sự việc một kẻ sống ẩn dật đã tấn công một nhóm trẻ em và bố mẹ, khi họ đang đợi xe bus ở thành phố Kawasaki. Vụ tấn công hồi cuối tháng 5 đã khiến một cô bé và cha cô chết, kẻ thủ ác sau đó cũng tự sát. 

Một người đàn ông cầu nguyện hôm 4/6 tại nơi xảy ra vụ tấn công giết người ở Kawasaki, gần Tokyo, hồi cuối tháng 5. Ảnh: kyodo.

Người Nhật vốn nổi tiếng về lối sống khoan dung với người khác, hầu hết mọi người đều tôn trọng sự riêng tư của nhau, không can thiệp vào những vấn đề mà họ cho rằng không phải việc của mình. Tuy vậy, những bài báo gần đây cho thấy nhiều người đang để sự tức giận bùng phát thay vì chế ngự chúng.

Sinh viên Issei Izawa 20 tuổi kể lại: "Một buổi tối, khi đang đi tàu từ trường về nhà, tôi chứng kiến hai người đàn ông đánh nhau. Không biết chuyện đã bắt đầu thế nào, nhưng tôi không nghĩ là họ say, bởi vì lúc đó không quá muộn. Đó thực sự là một cú sốc, đặc biệt còn có vài học sinh chứng kiến".

Izawa nói anh không thể so sánh tình hình bây giờ với trước đây vì anh chỉ mới đi học đại học được hơn một năm, nhưng ấn tượng của anh về các nhân viên văn phòng, kể cả nam lẫn nữ là "họ thực sự mệt mỏi và stress", đủ để châm ngòi cho những cuộc đối đầu mà trước đây họ có lẽ đã bỏ đi.

Mọi người cầu nguyện tại khu vực nơi xảy ra vụ tấn công giết người ở Kawasaki, nơi một người đàn ông dùng dao đâm chết cha con một cô bé và làm bị thương hơn 15 người gần một trạm xe bus. Ảnh: Kyodo.

Anh Masakatsu Yamamoto, gần 50 tuổi, đang làm việc cho một công ty có trụ sở ở Tokyo, tin rằng bạo lực không chỉ là vấn đề của riêng Nhật Bản, tuy nhiên với một đất nước vốn nổi tiếng về hình ảnh xã hội hòa bình, tôn trọng người khác, những vụ việc xảy ra càng đáng chú ý hơn.

"Tôi thấy xã hội Nhật ngày càng phát triển nhanh hơn nhờ công nghệ, truyền thông, giao tiếp tức thời, điện thoại thông minh, và mọi người không còn thời gian để chờ đợi ai đó phản hồi lại với mình nữa. Chúng ta chờ đợi tốc độ, và trở nên ít khoan dung hơn khi điều gì đó không diễn ra như mong muốn".

Anh cũng cho rằng: "chúng ta đang cắm mặt quá nhiều vào màn hình, vì thế đã phớt lờ hoặc bỏ qua một ai đó trong thế giới thực này. Một vài người đã lẫn lộn giữa thế giới trên mạng và thế giới thực, hành động theo cách mà thông thường họ không làm như vậy".

Yamamoto cũng cảm nhận thấy sự giảm sút cảm giác "thuộc về" trong xã hội Nhật Bản, với cộng đồng, thậm chí là cả trong gia đình. 

Khi còn nhỏ, anh thường đến công viên để gặp gỡ bạn bè, lúc trưởng thành thì giao lưu, kết bạn trong bar, khách sạn. Còn ngày nay, nhiều người kết nối nhau chỉ qua màn hình, không có tính vật lý. 

Ken Kato, sở hữu một doanh nghiệp nhỏ ở Tokyo nói rằng thế hệ trẻ Nhật Bản lo lắng về thu nhập của họ, đặc biệt là những người có hợp đồng làm việc bán thời gian, độ an toàn công việc hạn chế. Nỗi sợ này bị bao trùm bởi bóng đen quốc gia đang ngày càng có nhiều người già, và họ sợ một ngày nào đó sẽ không có người trẻ làm việc để duy trì lương hưu của mình.

"Ngày xưa, một công ty thường giống như một gia đình hơn, và họ sẽ chăm sóc nhân viên cho đến khi những người đó nghỉ hưu", Ken Kato nói. "Giờ thì không có chuyện đó nữa, bạn dễ mất việc như chơi. Đó là nguyên nhân dẫn đến sự bất an cho nhiều người, và điều đó có thể gây ra căng thẳng".

Theo thống kê của chính phủ công bố gần đây, chỉ có 918.397 ca sinh ở Nhật Bản trong năm tài chính 2018, giảm 27.000 so với năm trước và là thấp nhất kể từ khi được ghi nhận từ năm 1899.

Trong khi đó, số người chết của cả nước là 1,36 triệu người, tăng hơn 22.000 so với năm trước, lập kỷ lục mới sau Thế chiến thứ 2. Điều này có nghĩa là dân số Nhật Bản trong năm qua đã ngót đi hơn 444 nghìn người, lần đầu tiên vượt ngưỡng kỷ lục 400 nghìn người trước đây.

Dân số bị thu hẹp, khiến người ta lo ngại hệ thống lương hưu sẽ sớm không thể trang trải cho số lượng người già ngày một tăng. Trước đó, nghiên cứu của Cơ quan Dịch vụ Tài chính của chính phủ Nhật đã ước tính rằng cứ 4 người nước này, sẽ có một người sống đến 95 tuổi, và một cặp vợ chồng ở tuổi đó cần có tài sản ít nhất 20 triệu yên (185.000 USD) để trang trải sự thiếu hụt về trợ cấp hưu trí mà họ đáng nhẽ đủ điều kiện nhận. 

Nghiên cứu cũng kết luận rằng công dân cần phải làm việc nhiều hơn để lên kế hoạch cho nghỉ hưu, bằng cách quản lý tài sản và đầu tư cho những năm sau này.

Giáo sư Mieko Nakabayashi, một cựu chính trị gia, hiện dạy tại trường Khoa học Xã hội tại Đại học Waseda, Tokyo, nói rằng bà cảm thấy dù xã hội Nhật Bản vẫn rất khoan dung, nó thực sự đang thay đổi. "Tôi thấy mọi người dễ nổi giận vì những chuyện nhỏ nhặt. Tôi nhận thấy có nhiều xích mích hơn giữa mọi người dù không có vấn đề gì to tát, và điều đó đang trở nên tồi tệ hơn, làm cho bản thân tôi lo lắng về tương lai".

"Tôi nghĩ xã hội của chúng ta càng trở nên cạnh tranh hơn, gây ra căng thẳng, xích mích, và nền kinh tế của chúng ta cũng không tốt như trong quá khứ", giáo sư Mieko nói.

Ý kiến này có nhiều điểm tương đồng với Khảo sát quốc tế 2015 về Cuộc sống và Hy vọng, trong đó so sánh triển vọng của người dân ở Nhật, Anh và Mỹ.

Khi được hỏi liệu họ có phải là những người hạnh phúc hay không, 23,8% người Anh trả lời theo hướng tích cực, con số đó là 33,2 % với người Mỹ, và tại Nhật chỉ là 18,5%.

Nói về "hy vọng" vào tương lai, 86,7% người Anh đồng ý so với 93% người Mỹ. Trong khi ở Nhật Bản, con số này chỉ là 54,5%.

"Nhiều người không nhìn tương lai tươi sáng như các thế hệ trước kia đã thấy, có lẽ là vì họ đã vỡ mộng", giáo sư Mieko Nakabayashi nói.

Nguồn: vnexpress.net