Xe điện Trung Quốc xâm nhập thị trường Mỹ nhưng không quảng cáo là 'made in China'

Thương hiệu Polestar là sản phẩm của Tập đoàn ô tô Geely, một hãng xe lớn ở Trung Quốc và đã mở rộng ra nước ngoài từ năm 2010 bằng cách mua lại hãng xe Volvo của Thụy Điển. Tỷ phú Lý Thư Phúc là người sáng lập và là cổ đông lớn của Geely. Tập đoàn này cùng Volvo đã lập công ty Polestar năm 2017, đặt trụ sở ở Gothenburg, Thụy Điển.

Các giám đốc cấp cao và nhà thiết kế Polestar đều làm việc tại Thụy Điển, và dòng xe chính là Polestar 2 được sản xuất tại một nhà máy ở huyện Lộ Kiều thuộc thành phố Thái Châu (tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc). Nhà máy này cũng sản xuất EV Volvo.

Công ty Polestar cho biết, trong năm nay sẽ giao 50.000 chiếc Polestar cho khách hàng ở 27 quốc gia, tăng gấp đôi so với số xe được giao trong năm 2021 vốn là năm đầu tiên hoạt động hết công suất.

Polestar hiện chỉ là một “tay chơi” tương đối nhỏ ở Mỹ, mới chỉ bán được 6.900 xe trong 9 tháng đầu năm 2022. Trong khi đó, nếu so sánh, hãng Ford đã bán được 28.000 chiếc EV Mustang Mach-E trong cùng thời gian vừa nêu, Tesla bán được 140.000 chiếc ở mỗi kiểu xe 3 và Y, theo dữ liệu từ Wards Intelligence.

Giá bán EV Polestar ở Mỹ dao động từ 50.000 đến 75.000 USD, và hầu hết khách mua đồng ý mua với giá từ 60.000 đến 70.000 USD. Nhiều khách Mỹ cho biết họ chọn loại xe này vì tình hình thiếu xe do toàn cầu bị thiếu chất bán dẫn.

Các nhà phân tích còn nói cảm giác tiêu cực của người tiêu dùng về sản phẩm “made in China” cũng có thể ảnh hưởng đến doanh số bán, dù một số người mua ở Mỹ có thể không biết hoặc không quan tâm việc xe họ mua đã được sản xuất tại đâu.

Tham vọng trở thành nhà xuất khẩu lớn của Trung Quốc

Cho đến nay, Trung Quốc chiếm ưu thế ở nhiều lĩnh vực làm ăn khác, nhưng nước này thua kém các hãng xe nước ngoài trong thời của xe chạy bằng xăng - dầu. Người tiêu dùng Trung Quốc mua nhiều xe nội địa nhưng thường chuộng các nhãn xe nước ngoài như Volkswagen, General Motors và Toyota hơn, dù Trung Quốc là một nhà xuất khẩu lớn về linh kiện ô tô.

Nhưng thời của xe điện cho Trung Quốc một cơ hội, vì EV ít linh kiện hơn và dễ sản xuất, vào lúc sự thiếu linh kiện đang hạn chế nguồn cung EV và mở ra cơ hội cho các công ty nào có thể cung cấp sản phẩm nhanh.

Các nhà sản xuất Trung Quốc đã đổ hàng tỉ USD vào việc phát triển ngành EV, với sự tài trợ mạnh từ phía nhà nước. Các dòng xe EV nội địa đã chiếm chia lớn trong doanh số bán EV ở Trung Quốc, và vài dòng xe - gồm BYD, Nio và Great Wall Motor - đang bắt đầu xuất hiện ở các thị trường nước ngoài, tạo ra sức ép cạnh tranh cho các hãng xe truyền thống.

Matthias Schmidt, người lập Viện Nghiên cứu Ô tô Schmidt ở Đức, nói các nhà sản xuất Trung Quốc đã bắt đầu tăng tốc sản xuất EV trước cả các đối thủ phương Tây và điều cho họ “một lợi thế đáng kể trong hiệu quả sản xuất”.

Bắc Kinh và chính quyền các địa phương Trung Quốc đã khuyến khích sản xuất bằng cách trợ giá mạnh cho các xí nghiệp EV trong nước, cơ sơ hạ tầng sạc điện và trợ giá cho người mua EV, đồng thời bảo vệ các nhà sản xuất pin điện Trung Quốc khỏi sự cạnh tranh của nước ngoài.

Schmidt nhấn mạnh: “Nay Trung Quốc đang nhắm việc xuất khẩu EV sang các thị trường phương Tây. Họ tích cực xây dựng tay nghề và khả năng cạnh tranh trong nước, trong khi các nhà sản xuất phương Tây lại tương đối chậm chạp”.

Nhưng vì bất đồng thương mại giữa Trung Quốc với các nước phương Tây gia tăng, tham vọng xuất khẩu của Bắc Kinh gặp phải nhiều rào cản, gồm mức thuế nhập khẩu 25% mà chính phủ cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đánh lên các loại xe Trung Quốc.

Thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ còn có Luật giảm lạm phát (IRA), qua đó đầu tư hàng tỉ USD để khuyến khích khu vực Bắc Mỹ sản xuất EV và pin, cung cấp một khoản tín dụng thuế lên tới 7.500 USD cho mỗi người dân mua EV lắp ráp ở khu vực này.

Luật IRA nhằm kéo giảm khả năng Trung Quốc kiểm soát mảng sản xuất pin toàn cầu. Người mua xe Polestar và các EV sản xuất tại Trung Quốc sẽ không được chính quyền Mỹ trợ giá.

Nhằm “lách” chính sách bảo hộ của Mỹ, Polestar tuyên bố từ năm 2024 sẽ bắt đầu sản xuất kiểu xe Polestar 3 - một loại SUV hạng sang với giá khởi điểm 80.000 USD - tại một nhà máy của Volvo ở bang Nam Carolina.

EV phương Tây sản xuất ở Trung Quốc và bán ở phương Tây

Có thể người tiêu dùng sẽ bị bất ngờ, nếu biết rằng ngay cả vài thương hiệu nổi tiếng của phương Tây cũng sản xuất EV tại Trung Quốc trước khi bán chúng ở các thị trường phương Tây.

Hãng BMW đang sản xuất kiểu SUV điện iX3 ở Trung Quốc để xuất khẩu qua châu Âu cùng một số các nước khác. BMW còn dự tính áp dụng kế hoạch tương tự với kiểu EV Mini.

Tesla cũng xuất khẩu hàng ngàn EV từ nhà máy ở Thượng Hải sang châu Âu, dù xí nghiệp mới ở Berlin (Đức) đang được kỳ vọng sẽ chiếm đa số sản lượng EV cho châu Âu.  

Hiện tại, có lẽ vì các rào cản không cho xâm nhập thị trường Mỹ, vài hãng EV Trung Quốc nhắm đến châu Âu cùng các khu vực khác. Nio ở Thượng Hải đang bán dòng xe ET7 sang Hà Lan, Đức, Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy, đồng thời nhắm đặt chân đến Mỹ từ năm 2025.

Tập đoàn Công nghiệp ô tô Thượng Hải (SAIC0 là tập đoàn nhà nước lớn nhất ở Trung Quốc) đã mua thương hiệu MG hồi đầu những năm 2000, đang bán nhiều kiểu EV MG ở châu Âu.

BYD ở Thẩm Quyến cũng bắt đầu bán 3 kiểu EV ở châu Âu gồm chiếc Atto 3 SUV. BYD cho biết họ đang bán EV và xe buýt ở hàng chục quốc gia và dựa vào nhân viên địa phương để có “sự hiểu biết vững chắc về thị trường địa phương. Trong tương lai, EV của BYD sẽ tham gia nhiều thị trường hơn và sẽ được sản xuất và kinh doanh khắp thế giới”.

Great Wall Motor thì tung ra một mẫu xe điện giá rẻ mới ở châu Âu có tên là Ora Funky Cat. Chủ tịch Great Wall Motor Vệ Kiến Quân cho biết: công ty vẫn đang học cách đáp ứng các thị hiếu và nhu cầu khác nhau ở thị trường nước ngoài.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ China Business Journal, ông Vệ nói hình ảnh thương hiệu là một rào cản lớn, đặc biệt là ở châu Âu và Mỹ: “ Có lẽ không chỉ Great Wall Motor phải đối mặt với hoàn cảnh này. Đó là điểm bất lợi của hầu hết các thương hiệu xe Trung Quốc. Ô tô khác với các sản phẩm khác vì quảng bá mất nhiều thời gian hơn và có rất nhiều thách thức. Chúng tôi không thể đưa ra phán quyết dựa trên một hoặc hai năm, chúng tôi phải đưa ra chiến lược phát triển cho ít nhất 10 năm tới”.

Sự xuất hiện các dòng EV Trung Quốc ở châu Âu - cùng với các động thái bảo vệ các nhà sản xuất EV Bắc Mỹ - đã gây căng thẳng nơi một số chính khách châu Âu.

Gần đây, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi người tiêu dùng châu Âu mua xe sản xuất trong khối Liên minh châu Âu (EU). Khi dự một cuộc triển lãm ô tô, ông Macron đã đi qua khỏi gian triển lãm của BYD “mà không hề liếc mắt nhìn vào gian của Trung Quốc”, theo một chuyên gia trong ngành, người cũng nói có thể EU sẽ tăng các biện pháp bảo hộ.

EU hiện áp mức thuế nhập khẩu 10% đối với các loại xe Trung Quốc.

Carlos Tavares, giám đốc hãng xe Stellantis (kết hợp của hai hãng Jeep và Peugeot) đã liên tục kêu gọi châu Âu làm việc hơn nữa để bảo vệ các nhà sản xuất địa phương.

Ông nói: “Các điều kiện ở đây khiến các hãng xe Trung Quốc cạnh tranh dễ hơn so với các hãng xe phương Tây đầu tư vào Trung Quốc. EU quá thoáng và như thế là điều không thể chấp nhận được”.