Cổ nhân: Người thiếu lễ sẽ ngang ngược, xã hội thiếu lễ sẽ rối ren

Trong lịch sử, lễ nghi không ngừng được tu chỉnh, hoàn thiện, kế thừa và phát triển. “Chu lễ”, “Nghi lễ” và “Lễ ký” là ba sáng tác kinh điển trình bày chi tiết về lễ nghi của người xưa, có vị trí và tầm quan trọng vô cùng to lớn trong nền văn hóa truyền thống.

Nội hàm thâm sâu của lễ chính là lòng tôn kính của con người đối với Trời Đất, vũ trụ, là sự theo đuổi hoàn thiện đạo đức bản thân, sự hài hòa giữa người với người, sự phối hợp với trật tự xã hội. Bởi vậy, trong “Tả truyện” đã viết: “Lễ, kinh quốc gia, định xã tắc, tự dân nhân, lợi hậu tự giả dã”, lễ là kinh mạch của đất nước, lễ bình định xã tắc, lễ sắp xếp trật tự dân chúng, lễ làm lợi cho đời con cháu.

Vậy, lễ là gì? Trong “Tả truyện – Chiêu Công nhị thập ngũ niên” viết: “Lễ, thượng hạ chi kỉ, thiên đích chi kinh vĩ dã, dân chi sở dĩ sinh dã”, lễ là thể hiện của pháp tắc của Trời Đất ở xã hội nhân loại, chính là điều mà người ta gọi là thuận lòng Trời, là đạo của Trời. Lễ còn là ranh giới phân chia giữa ngang tàng bạo ngược và văn minh. Cổ nhân dùng lễ để phân biệt văn minh và ngang ngược chứ không dùng dòng dõi gia tộc để phân biệt. Lễ là trật tự, là quy phạm nghiêm khắc trong việc phân chia tôn ti trật tự xã hội. Lễ còn là pháp luật của nhà nước.

Dù là thời xưa hay thời nay, lễ vẫn luôn là chuẩn tắc trong cuộc sống hàng ngày. Lễ không chỉ là để phân biệt giữa con người và động vật mà còn có thể nâng cao mối quan hệ chung sống giữa người với người. Cổ nhân đề xướng lễ phải chú trọng việc lui tới giữa người và người. Tác dụng của lễ không chỉ thể hiện ở việc đề cao việc tu dưỡng đạo đức cá nhân mà còn bồi dưỡng tinh thần dân tộc.

1. Lễ thể hiện ở việc qua lại lẫn nhau

Khi nhận được ân huệ của người khác, người hiểu lễ tất sẽ tìm cách báo đáp ân huệ ấy. Nếu được người khác giúp đỡ mà không báo đáp thì chính là không hợp lễ. Nếu được người báo đáp nhưng lại không giúp người khác, không ban ân huệ cho họ thì cũng là không hợp lễ.

Mối quan hệ giữa người và người, bởi vì nhờ có tác dụng của lễ mà có thể duy trì được sự hài hòa. Trái lại, nếu giữa người mà người mà không có lễ thì sẽ dễ dàng xảy ra nguy hiểm, khủng hoảng.

Giữa người với người bắt buộc phải dùng lễ để đối đãi, kính yêu người khác. Một người nếu có thể coi trọng lễ tiết thì mới có được thân an và tâm an, nếu không sẽ gặp nguy. Bởi vậy, cổ nhân mới nói: “Lễ là loại học vấn không thể không học.”

2. Người có lễ tất sẽ yên ổn, người vô lễ tất sẽ gặp nguy

Nếu nhân loại coi trọng lễ nghi thì mới có thể yên định cả thể xác và tinh thần. Nếu xã hội không có lễ ước thúc thì sẽ trở nên hỗn loạn, rối ren, không ổn định. Bởi vậy lễ là điều trước tiên mà mỗi người cần phải học trong cuộc đời mình.

3. Người có lễ mới có thể hạ mình tôn người

Người có lễ, coi trọng lễ mới có thể khiêm tốn tôn trọng người khác. Một người cho dù có địa vị thấp kém nhưng nếu hiểu biết lễ nghi thì cũng sẽ có chỗ đáng được người khác kính trọng. Trái lại, một người có địa vị cao nhưng không hiểu phép tắc lễ nghi thì cũng sẽ khó được người khác tôn kính.

4. Người giàu có mà có lễ tất sẽ không kiêu căng, phóng túng. Người nghèo mà có lễ sẽ không khiếp sợ

Người giàu sang phú quý coi trọng việc học lễ thủ lễ thì tất sẽ không sinh tâm kiêu căng, phóng túng. Người nghèo khó coi trọng học lễ thủ lễ thì dù ở vào hoàn cảnh nào cũng có thể khiến tâm chí của mình sáng suốt, không nhát gan sợ hãi. Bởi vậy, dù là người giàu sang hay nghèo khó thì lễ luôn phải được đặt lên hàng đầu.

Theo: vandieuhay.net